Uienvliegseizoen 2024: Telers beperken schade met nuttige nematoden

In Emmeloord, in het hart van de Noordoostpolder, maken de collega's van Koppert en Nemacontrol de balans op. Het gebied staat bekend om de intensieve uienteelt. En waar intensief uien wordt geteeld, zorgt de uien- en bonenvlieg voor grote uitdagingen. Dankzij de inzet van nuttige nematoden kijken veel telers desondanks terug op een succesvolle oogst en vooruit naar een toekomst waarin deze plagen beheersbaar blijven.

Vanaf de eerste tekenen van de uien- en bonenvlieg in het voorjaar tot aan de oogst van de uien staan Koppert en Nemacontrol voortdurend in contact. Beide streven ze naar één doel: het ondersteunen van telers bij de bestrijding van deze plagen met nuttige nematoden. Met behulp van nauwkeurige signaleringstechnieken en op maat gemaakte bestrijdingsprotocollen bieden ze een effectieve oplossing.

En dat is cruciaal door het wegvallen van effectieve gewasbeschermingsmiddelen tegen de uienvlieg (Delia antiqua) en bonenvlieg (Delia platura), in het bijzonder de larven die de uienbollen aantasten. Daardoor is de schade door met name de uienvlieg toegenomen in de Noordoostpolder, het Nederlandse epicentrum van de plaag. In andere regio’s was de bonenvlieg de grootste boosdoener, gevolgd door de uienvlieg in iets mindere mate.

“In de Noordoostpolder werd gezegd: als het zo doorgaat, kunnen we hier geen uien meer telen. Een begrijpelijke reactie als de helft van je oogst verloren gaat,” vertelt Sebastiaan ten Napel, directeur van Nemacontrol. Het bedrijf doet onderzoek naar nematoden (aaltjes), waaronder aardappelcystenaaltjes en vrijlevende aaltjes. Sinds vorig jaar richt Nemacontrol zich ook op de signalering van plagen zoals de uien- en bonenvlieg. Deze signalering is goed te combineren met het toepassen van de nuttige nematoden (insectenparasitaire aaltjes) van Koppert. Het streven is om de uien- en bonenvlieg op deze manier onder controle te krijgen. Tevens kan de inzet van chemie op deze manier verminderd worden, zodat uientelers hun toekomst kunnen veiligstellen.

“De effectieve bestrijding van de uien- en bonenvlieg begint met precieze monitoring,” zegt Frank Druyff, accountmanager agri bij Koppert. Na jaren van onderzoek en testen, lanceerde Koppert in 2022 Capirel, een product op basis van nuttige nematoden dat de uien- en bonenvlieg bestrijdt door de larven te parasiteren. Deze nematoden zijn uiterst effectief, mits ze op de juiste manier en het juiste moment worden toegepast, zoals op een vochtige bodem en niet te vroeg of te laat. “Omdat timing zo belangrijk is, wil je als teler precies weten wat er aan de hand is. Nemacontrol biedt die duidelijkheid door middel van nauwkeurige tellingen,” voegt Frank toe.

Uit de tellingen bleek dat de vliegendruk dit seizoen opnieuw hoog was, met in het begin rond de zaaiperiode vooral de bonenvlieg en kort daarna de uienvlieg. "De uienvlieg heeft drie vluchten per seizoen,” vertelt Laurens Pelgröm, vertegenwoordiger en teeltadviseur bij Nemacontrol. “De timing daarvan kunnen we goed voorspellen en is ieder jaar ongeveer gelijk. Wat ons verraste, was dat de druk al vroeg in het seizoen zo hoog was, zeker gezien het natte voorjaar.”

Door vroeg en regelmatig te meten, krijgen telers het inzicht dat ze nodig hebben om hun bestrijdingsstrategie te plannen. "Als je de eerste vlieg mist, loop je eigenlijk al achter de fanfare aan,” aldus Sebastiaan. “Als je ziet dat de vliegendruk hoog is, weet je dat anderhalf à twee weken later de larvedruk heel hoog zal zijn. De schade die de larven veroorzaken is goed te beperken door het correct toepassen van de nuttige nematoden.”

De eerste reacties van distribiteurs en telers bevestigen het belang van timing. “Distributeurs geven aan: het is niet overal een tien, maar wel een dikke voldoende,” vertelt Frank. “Waar het heel goed heeft gewerkt, is op tijd begonnen met de uitzet van nuttige nematoden. Bij wijze van spreken bij het vangen van de eerste vlieg.”

“Vorig jaar was de schade door uienvlieg in sommige percelen wel 50 procent. Dit jaar was de druk minstens zo hoog en zien we percelen met slechts acht procent schade,” voegt Sebastiaan toe. “Er zijn dus wel degelijk stappen gezet. Daarnaast was in een aantal percelen de piek van de tweede vlucht van de uienvlieg, die van nature vele malen hoger is dan die van de eerste vlucht, aanmerkelijk lager dan we hadden verwacht. De eindpopulatie is over enkele weken bekend en zegt iets over de beginpopulatie volgend seizoen. Het vooruitzicht is positief.”

Het op tijd beginnen met nuttige nematoden begint al bij het bestellen, legt Frank uit. “Dit is een levend product, een beestje dat gekweekt moet worden. Als je weet dat je volgend seizoen Capirel wilt gebruiken, geef het dan aan. Zorg ervoor dat je op het moment van zaaien Capirel in je koelkast hebt, zo ben je er altijd op tijd bij.”